Μυϊκός αντανακλαστικός πόνος: ένας ύπουλος τύραννος


Αντανακλαστικός, είναι ο πόνος που γίνεται αισθητός σε διαφορετική περιοχή από αυτή που εντοπίζεται το πρόβλημα.
Τυπικό παράδειγμα αντανακλαστικού πόνου αποτελεί ο πόνος στην πλάτη, στον τράχηλο ή στο χέρι κατά τη διάρκεια οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου ή ο πόνος στον δεξί ώμο εξαιτίας οξείας χολοκυστίτιδας.
Ωστόσο, αντανακλαστικός πόνος δεν απαντάται μόνο σε παθήσεις των σπλάγχνων. Ένα άλλο όργανο του ανθρώπινου σώματος, που συχνά συνδέεται με αντανακλαστικό πόνο αποτελούν οι μύες. Στην τελευταία περίπτωση ο πόνος ονομάζεται μυοπεριτονιακός. Για παράδειγμα, μύες του τραχήλου μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα πόνο στο αυτί ή στη βάση του κρανίου μέχρι και πάνω από τα μάτια. Ακόμη, μύες του γλουτού μπορεί να δίνουν τη δυσάρεστη αίσθηση της ισχιαλγίας, δηλαδή πόνο στο γλουτό και στην οπίσθια επιφάνεια του μηρού.
Άλλες φορές μπορεί ο πόνος να εντοπίζεται επιφανειακά, ενώ άλλες φορές μπορεί να “πονάει το κόκκαλο”. Άλλοτε μπορεί ο πόνος να είναι σαν σφίξιμο ή σαν σουβλιά, ενώ άλλοτε μπορεί να υπάρχει η αίσθηση του μουδιάσματος.
Υπεύθυνα για το μυοπεριτονιακό πόνο είναι τα μυοπεριτονιακά σημεία πυροδότησης, γνωστά και ως (myofascial) trigger points, που αποτελούν υπερευαίσθητα σημεία στους μύες. Συνήθως γίνονται αντιληπτά κατά την ψηλάφηση ως «κόμποι» στην πορεία μιας τεταμένης δεσμίδας μυϊκών ινών, που αναφέρεται από τους ασθενείς ως «νεύρο που καβάλησε» ή «φλέβα». Προσπάθεια διάτασής τους και επαναφοράς στο αρχικό τους μήκος μπορεί να συνοδεύεται από πόνο τοπικό ή και αντανακλαστικό. Κάποιες φορές ωστόσο ο πόνος της διάτασης μπορεί να είναι ανακουφιστικός. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να βοηθάει η ήπια ή πιο έντονη μάλαξη, καθώς και η εφαρμογή θερμότητας.
Αιτίες δημιουργίας αυτών των σημείων αποτελούν η καταπόνηση, τραυματισμοί, χειρουργεία, λανθασμένη στάση σε καθιστή ή όρθια θέση ή στη διάρκεια του ύπνου, καθώς επίσης και το στρες και η ένταση της καθημερινότητας. Εξάλλου, όλοι έχουμε τέτοια σημεία στους μύες του σώματός μας σε λανθάνουσα φάση (χωρίς συμπτώματα), τα οποία υπό συνθήκες μπορούν να ενεργοποιηθούν και να προκαλέσουν πόνο. Ωστόσο, διαίτερη έμφαση θα πρέπει να δίνεται στη διερεύνηση των αιτίων, καθώς τα trigger points μπορεί να συνοδεύουν πληθώρα συστηματικών παθήσεων.
Τα άσχημα νέα είναι ότι:
  • ο πόνος αυτός συχνά γίνεται τόσο δυσβάσταχτος, που ο ασθενής πιστεύει ότι πάσχει από κάτι πάρα πολύ σοβαρό
  • ακόμη και ισχυρές αναλγητικές φαρμακευτικές θεραπείες μπορεί να είναι αναποτελεσματικές
  •  η ακινησία της πάσχουσας περιοχής επιδεινώνει την κατάσταση
  • τα σημεία πυροδότησης δεν απεικονίζονται στις συνήθεις εξετάσεις
  • ο ασθενής υποβάλλεται σε μια πληθώρα απεικονιστικών - συχνά περιττών -  εξετάσεων, χωρίς παράλληλα να του παρέχεται ουσιαστική θεραπεία, με αποτέλεσμα να χρονίζει ο πόνος και να επιδεινώνεται από το stress του ασθενή
Το καλό νέο είναι ότι:

  •         ο πόνος αυτός αντιμετωπίζεται αρκεί να τεθεί η υποψία και να χορηγηθεί η κατάλληλη θεραπεία.
Ποια είναι όμως η κατάλληλη θεραπεία;

  • Σημαίνοντα ρόλο στη θεραπεία των trigger points κατέχει «το χέρι του θεραπευτή», ο οποίος, όταν είναι εκπαιδευμένος μπορεί να βγάλει από τη φαρέτρα του πληθώρα τεχνικών myofascial release.
  • Η οστεοπαθητική, εμπεριέχοντας πολλές από τις τεχνικές αυτές αποτελεί μια πολύ αποτελεσματική θεραπεία.
  • Η τεχνική του dry needling (ξηράς βελόνης), αν και στιγμιαία επώδυνη, παρέχει άμεση και διαρκή ανακούφιση από τα trigger points.
  • Ο βελονισμός αποτελεί μια παραδοσιακά αποτελεσματική και επιστημονικά αποδεδειγμένη θεραπεία
  • Ο κρουστικός υπέρηχος αποτελεί ένα από τα σύγχρονα όπλα στην αντιμετώπιση του μυοπεριτονιακού πόνου (και όχι μόνο…)
  • Τεχνικές έγχυσης ουσιών (τοπικού αναισθητικού, BOTOX κ.α.) χρησιμοποιούνται συχνά με επιτυχία στη θεραπεία των σημείων πυροδότησης.
Όλες οι παραπάνω θεραπευτικές τεχνικές μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε μεμονωμένα είτε συνδυαστικά και σε συνδυασμό με οδηγίες άρσης των αιτίων που οδήγησαν στο πρόβλημα να οδηγήσουν στην οριστική απαλλαγή του ασθενούς από τον πόνο του. Πρώτα όμως θα πρέπει να τεθεί η υποψία του μυοπεριτονιακού πόνου και να αποκλειστεί υποκείμενη συστηματική πάθηση από τον ιατρό, ώστε ο ασθενής στη συνέχεια να οδηγηθεί στον κατάλληλο θεραπευτή.

Σχόλια