Υπινιακοί μύες: τόσο μικροί μύες, τόσο ενοχλητικός πονοκέφαλος

Οι υπινιακοί μύες είναι 8 μικροί μύες - 4 σε κάθε πλευρά- που προσφύονται στην οπίσθια επιφάνεια του κρανίου (ινίο) και των 2 πρώτων αυχενικών σπονδύλων. Συμμετέχουν περισσότερο στην έκταση και στροφή της κεφαλής και λιγότερο στην πλάγια κάμψη της, επομένως σε όλους τους άξονες κίνησης της κεφαλής. Βιβλιογραφικά έχουν συνδεθεί με κεφαλαλγίες, κυρίως με την αυχενογενή κεφαλαλγία και την χρόνια κεφαλαλγία τάσης, ενώ μπορούν να προκαλέσουν και ινιακή νευραλγία σε μικρό ποσοστό. 
Πώς είναι δυνατό όμως τόσο μικροί μύες να προκαλούν τόσο ενοχλητικούς πονοκεφάλους;

  1. Τα σημεία πυροδότησης (trigger points) των υπινιακών μυών μπορούν να εκλύουν πόνο που αντανακλά από τη σύστοιχη πλευρά του ινίου, στον κρόταφο και μέχρι πίσω από το μάτι.
  2. Από ανατομικές μελέτες έχει βρεθεί ότι οι υπινιακοί μύες συνδέονται διαμέσου μιας ινώδους δομής (to be called ligament - TBCL) με τη σκληρά μήνιγγα του νωτιαίου μυελού. Πιστεύεται λοιπόν ότι δυνητικά θα μπορούσαν να επηρεάσουν τον μηχανισμό κυκλοφορίας του εγκεφαλονωτιαίου υγρού, που καλύπτει τον περιβάλλοντα χώρο του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού. Άλλωστε, θεραπευτικές μέθοδοι όπως η κρανιακή οστεοπαθητική (cranial osteopathy) και η κρανιοϊερή (craniosacral therapy) υποστηρίζουν πως μπορούν να επιδράσουν στον εν λόγω μηχανισμό.
  3. Οι υπινιακοί μύες έχουν ενοχοποιηθεί για την πρόκληση ινιακής νευραλγίας, λόγω στενής συσχέτισής τους με το μείζον ινιακό νεύρο. Είναι μια ξεχωριστή μορφή κεφαλαλγίας, που χαρακτηρίζεται από οξύ, έντονο, αιχμηρό, διαξιφιστικό πόνο ή σαν ηλεκτρική εκκένωση που επηρεάζει το ινίο μέχρι την κορυφή του κρανίου και μπορεί να ακτινοβολεί μέχρι πίσω από το μάτι, διαρκεί από δευτερόλεπτα μέχρι λίγα λεπτά και στη συνέχεια καταλείπει μια ευαισθησία στην περιοχή.
  4. Ο ελάσσων ορθός κεφαλικός (ο ένας από τους 4 υπινιακούς μύες) χαρακτηρίζεται από μεγάλη συγκέντρωση οργάνων ιδιοδεκτικότητας (muscle spindles), που συμβάλλουν στην ευθυγράμμιση και ισορροπία του σώματος. Τα όργανα αυτά μεταφέρουν τα μηνύματά τους διαμέσου ενός τύπου νευρικών ινών (Αβ) τα οποία αναστέλουν τις νευρικές ίνες που μεταφέρουν μηνύματα πόνου (Αδ). Πιστεύεται λοιπόν ότι όταν ατροφούν οι εν λόγω μύες, μειώνονται τα μηνύματά τους και έτσι αυξάνεται η πληροφορία του πόνου που γίνεται αντιληπτή από τον εγκέφαλο.
Ποιοι παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν τους μύες αυτούς;
  1. Τραυματικοί, όπως το σύνδρομο του μαστιγίου (whiplash syndrome) που συμβαίνει σε πολλά τροχαία ατυχήματα με αιφνίδια διαδοχική έκταση και κάμψη της κεφαλής.
  2. Παρατεταμένη βράχυνση των μυών αυτών ή ασυμμετρία, όπως συμβαίνει όταν καθόμαστε σε  λανθασμένη στάση στο γραφείο έχοντας την οθόνη του υπολογιστή στο πλάι, όταν ξαπλώνουμε μπρούμυτα στηριζόμενοι στους αγκώνες με το κεφάλι να στηρίζεται στα χέρια μας ή όταν μιλάμε πολλή ώρα στο τηλέφωνο γέρνοντας το κεφάλι στο πλάι.
  3. Διαταραχές όρασης ή ακατάλληλα γυαλιά οράσεως που επιβάλλουν την έκταση της κεφαλής με παράλληλη κάμψη του αυχένα.
  4. Αρθροπάθεια στις αρθρώσεις των σπονδύλων της ανώτερης αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.
Διορθωτικές ενέργειες - εργονομία
  1. Είναι σημαντικό να διατηρείται ζεστή η περιοχή με τη χρήση κασκόλ ιδιαίτερα κατά τις ψυχρές μέρες του χειμώνα.
  2. Διάταση των μυών αυτών με ευθυγράμμιση του αυχένα και παράλληλη κάμψη της κεφαλής, καθώς επίσης και πλάγια κάμψη ή στροφή ώστε να διατείνονται όλοι οι υπινιακοί μύες.
  3. Θα πρέπει να αποφεύγεται η επανειλημμένη ή παρατεταμένη έκταση της κεφαλής για να κοιτάξουμε ψηλά και για το λόγο αυτό, εάν η εργασία το επιβάλλει, θα πρέπει να γίνονται οι ανάλογες εργονομικές προσαρμογές.
  4. Χρήση των κατάλληλων γυαλιών οράσεως ώστε να αποφεύγεται η προς τα επάνω θέση του βλέμματος. Τα πολυεστιακά γυαλιά επιβάλλουν την προς τα επάνω θέση του βλέμματος για την όραση μακρινών αντικειμένων, επομένως καλό θα είναι να αποφεύγεται η χρήση τους.
  5. Αλλαγή της θέσης του ασθενούς στο δωμάτιο, ώστε να μην ανακλά το φως στα γυαλιά τους και αναγκάζονται να κάνουν διορθωτικές κινήσεις ή αντίστοιχη αλλαγή του φωτισμού.
  6. Θα πρέπει να αποφεύγεται η χρήση αυχενικού κολλάρου, καθώς περισσότερο μπορεί να στρεσάρει παρά να βοηθήσει τους εν λόγω μύες.
Θεραπευτικές ενέργειες
  1. Myofascial release των υπινιακών μυών. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί τα trigger points των υπινιακών μυών να αποτελούν δορυφόρα trigger points άλλων μυών όπως είναι ο σπληνιοειδής κεφαλικός και ο ημιακανθώδης. Επομένως, η αντιμετώπιση των trigger points των τελευταίων μπορεί να αποδειχτεί επαρκής.
  2. Κινητοποίηση και θεραπευτικοί χειρισμοί της ανώτερης αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματικοί, καθώς λειτουργούν θεραπευτικά και για τυχόν οστεοαρθριτικές αλλοιώσεις στην περιοχή, των οποίων η συνύπαρξη είναι συχνή.
  3. Ιδιαίτερα αποτελεσματική θεραπευτική τεχνική αποτελεί η υπινιακή έλξη που διενεργείται ως εξής: με τον ασθενή σε ύπτια θέση ο θεραπευτής κάθεται πίσω από την κεφαλή και τοποθετεί τις ράγες των δακτύλων του (2ο-5ο) στη βάση του ινίου πιέζοντας προς τα επάνω, δηλαδή προς την σπονδυλική στήλη. Μόλις αισθανθεί ότι μειώνεται η τάση των μυών της περιοχής ασκεί μια έλξη του ινίου προς το μέρος του με το 2ο και 3ο δάκτυλο.
  4. Dry needling των υπινιακών μυών είναι εφικτό, ωστόσο χρειάζεται ιδιαίτερη δεξιότητα και εμπειρία ή υπερηχογραφική καθοδήγηση, καθώς από την περιοχή αυτή διέρχεται η σπονδυλική αρτηρία!
  5. Τέλος, για την περίπτωση της ινιακής νευραλγίας, οπότε υπάρχει παγίδευση του μείζονος ινιακού νεύρου, συνιστάται περινευρική έγχυση τοπικού αναισθητικού, που επίσης θα πρέπει να διενεργείται υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση.

Σχόλια